Voor St.-Christophorus was de bevrijding dubbel feest, in 1945 bestond de gymclub precies 25 jaar
1. Na de Tweede Wereldoorlog werd kapelaan D. Slootmaekers Geestelijk Adviseur van Sint-Christophorus en lange tijd de grote man van het Patronaat in de Viandenlaan. Dat was in de tijd dat vanuit de pastorie aan de Ginnekenweg verenigingen strak werden gedirigeerd.
Ginneken werd in oktober 1944 bevrijd van de Tweede Wereldoorlog. Maar daarmee was de oorlogsellende niet voorbij. De moeilijke jaren van opbouw stonden voor de deur. Tekort aan alles heeft deze periode gekenmerkt. Maar er was een niet te stuiten wil om opnieuw te beginnen. Het archief van de Ginnekense Gymnastiekvereniging St.-Christophorus geeft een goed beeld van de naoorlogse situatie. Wim Siegmund, schrijver dezes, doet u mede uit eigen ervaring verslag.
Net als veel Ginnekense jongens werd ik toen de gymnastiekvereniging voor jongens en mannen St.-Christophorus in 1945 weer werd opgestart, lid van de gymnastiekvereniging die een (Ginnekense) glorieuze tijd tegemoet zou gaan. Ik was op het ogenblik van de bevrijding van het Ginneken zeven jaar en behoor daarmee tot de generatie die zich nog redelijk wat van de oorlog kan herinneren. Daardoor heb je een sterke band met de oorlogsjaren 1940-1945.
Het verplicht inwoning nemen bleef ook in Ginneken nog jaren bestaan…
Dat komt vooral omdat de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog niet van de ene op de andere dag waren uitgewist. Nog jarenlang zou ‘herrijzend Nederland’ te kampen hebben met grote tekorten. Veel zaken bleven ‘op de bon’ (gedistribueerd) en dat zou de leefsfeer en de mogelijkheden nog jaren indringend bepalen. Het land diende als het ware weer van de grond af te worden opgebouwd. Het verplicht inwoning nemen bleef nog jaren bestaan. Pas daarna kon een begin worden gemaakt met 'het vergeten' van de oorlog. Als ik half jaren vijftig met vrienden de vakanties op Texel doorbreng, treffen we ook daar weer in grote getale onze oosterburen. Als immer luidruchtig, voor zichzelf een plek opeisend aan het strand.
Een ober van onze vakantiestamkroeg op Texel deelt in vertrouwen mee die 'moffen' niet te mogen en dat hij het daarom verrekt om hen in hun landstaal aan te spreken. Maar voor de broodwinning werden hun dikke fooien niet versmaad. Een mens moet toch leven nietwaar? Texel heeft veel onder de oorlog te lijden gehad, maar het leven gaat door. Zo ook in het Ginneken, waar in de naoorlogse jaren flink wordt aangepakt om alles weer in het goede spoor te krijgen voor een betere toekomst. Dat stukje van die Ginnekense geschiedenis staat hieronder beschreven. Ginneken was bevrijd, de wederopbouw werd met enthousiasme opgepakt. En een 'niet vergeten' zette daarbij bijna dwangmatige een ondertoon.
Veelal kleine dagelijkse probleempjes die wel dienden te worden opgelost…
Zoals gezegd nemen we als leidraad voor dit verhaal het naoorlogse archief van de Ginnekense R.K. Gymnastiekvereniging St. Christophorus. Dit archief geeft een duidelijk beeld van de problemen waarmee de samenleving als geheel te kampen had. Veelal waren het kleine dagelijkse probleempjes die wel dienden te worden opgelost om de zaak weer draaiende te krijgen. Om de sfeer uit die tijd zo goed mogelijk weer te geven, nemen we hier en daar ingekorte stukjes uit het archief van St.- Christophorus integraal over. Passages met een cijfer gemerkt, zie de voetnoot aan het einde van het artikel.
Bestuursvergadering 18 december 1944- “De voorzitter (de heer Schlooz - red.) opent de vergadering waarop alle leden, behalve de heer Jan de Jong, aanwezig zijn. Er blijkt geen inventarisstaat (1) aanwezig te zijn, waarvoor de heren Van de Reijt en Van de Broek zullen zorgen. Geld is er niet in kas. Een ledenlijst ontbreekt eveneens. Een voorlopige lijst zal worden samengesteld, terwijl de secretaris zich in verbinding zal stellen met den heer Klemans voor een definitieve opgave der oud-leden. De heer Klemans zal deze laatste groep weer leiden, terwijl de voorzitter zal informeren naar geschikte leiders, waarvan er een, na een proefles, zal worden aangesteld voor de Junioren en Aspiranten”.
Met de bevrijding begonnen de voorbereidingen voor het 25-jarig bestaan…
Er wordt besloten, zo gauw begonnen kan worden, alle daarvoor in aanmerking komende jongelui, per circulaire in kennis te stellen van de wedergeboorte van 'St.-Christophorus'. De contributie zal nader worden geregeld. Wat de oefengelegenheid betreft zal de heer Van de Reijt zich via zijn broer op de hoogte stellen van de mogelijkheid om over het Gemeentelijk gymnastieklokaal te beschikken. Bij doorlezing van de artikelen van het reglement blijkt dat de vereniging 15 november 1945 haar 25-jarig bestaan hoopt te vieren.
Bestuursvergadering 20 Februari 1945- De secretaris deelt mee dat de brief aan het gemeentebestuur om de zaal te mogen gebruiken zoo gauw deze is vrijgegeven, is verzonden, maar dat nog geen antwoord is binnengekomen. De inventarisstaat wordt goedgekeurd. De voorzitter zal aan den Commandant van de troepen gelegerd in het gymnastieklokaal (bedoeld wordt 'Het Patronaat' aan de Viandenlaan) toestemming vragen om onder het toneel te kijken wat daar nog aan materiaal ligt. Dr. Loomans is bereid op dezelfde voet als voor den oorlog eventuele medische hulp te verleenen. De mogelijkheid van een verzekering tegen ongevallen zal de heer Van de Reijt onderzoeken.
Overwogen werd om alvast met activiteiten in de buitenlucht te starten…
Bestuursvergadering 25 Mei 1945- Er blijken toch nog verschillende gymnastiektoestellen aanwezig te zijn. Eenige liggen nog onder het toneel (in het Patronaat - red.) terwijl andere bij verschillende leden zijn ondergebracht. Verder werd de mogelijkheid besproken om nu al leden te werven en, zoolang nog geen lokaal beschikbaar is, uitsluitend in de buitenlucht te werken. Gezien echter de groote variatie in ons klimaat en dikwijls niet in gunstige richting, leek dit niet aanbevelenswaardig daar dit de werklust en tevens de animo der werkende leden ongunstig zou kunnen beïnvloeden. Bovendien zou in de practijk het aan- en wegslepen der benoodigde toestellen ook op bezwaren stuiten.
Bestuursvergadering 29 juni 1945- Direct na opening van de vergadering, waarop dezen keer allen aanwezig waren, werd door den Adviseur (kapelaan Slootmakers - red) voorgesteld om, daar onze vereeniging een onderdeel is van het Katholieke Jeugdwerk in de parochie, de vergaderingen voortaan weer te openen en sluiten met gebed, waarmee allen instemden. Vervolgens werden den penningmeester, de heer A. van de Reijt, alle nog aanwezige bescheiden overhandigd. Aangezien destijds alles was afgewikkeld en geliquideerd, kon geen saldo in kas worden overgedragen. Daarom stortte de Adviseur een beginbedrag van ƒ 25, -- uit de kas van het Jeugdwerk Katholieke Actie, waarmee dus ook de werkzaamheden van den penningmeester een aanvang hebben genomen.
Hoe zullen wij de viering doen plaatshebben? Met een uitvoering of revue…
Vervolgens kwam ter tafel het onderwerp: ‘Ons Jubileum’. Dat het gevierd moet en zal worden werd reeds in vorige vergaderingen benadrukt. Nu kwam meer de vraag naar voren: Hoe zullen wij de viering doen plaatshebben? Met een uitvoering van oud-leden? of met een humorist? of een combinatie hiervan, een sportfilm, athletiek, revue? (2) Het eindresultaat was dat de heeren Schlooz en Van de Reijt eerst eens overleg zouden plegen met den heer W. Huijben, vooral met het oog op een eventueel in elkaar te zetten revue.
Bestuursvergadering van 25 October 1945- Ter viering van ons Jubileum op 15 november 1945 zullen in Januari twee uitvoeringen worden gegeven: een voor de ouders en een voor genoodigden. De heer Klemans welke op 15 November tevens 25 jaar leider der vereniging is, zal op de jubileumuitvoering officieel worden gehuldigd. Ter voorbereiding van het jubileum is reeds een comité gevormd bestaande uit de heeren: A. van de Reijt (als lid van het bestuur), Hein Veltman, Wim Huijben, Antoon Brouwers, Harry Michielsen en Jos de Kanter.
Onze acrobaten treden op in Boschhek en brengen ƒ 25,-- mee naar huis…
Bestuursvergadering 7 Mei 1946- Bespreking van den voorzitter op het Raadhuis: Gemeente Gymnastieklokaal aan de Viandenlaan vanaf 11 Mei 1946 gehuurd van 4 tot 6 en van 7 tot 8 uur. Condities normaal het eerste uur ƒ 1, -- en elk opeenvolgend uur ƒ 0,50. Getracht zal worden het voor ons te krijgen voor ƒ 2, -- per keer in plaats van ƒ 2,50. Een optreden van onze drie acrobaten op een bevrijdingsherdenking in Boschhek met tweehonderd aanwezigen. Eenige handicap door laag plafond. Verder veel succes, men was zeer enthousiast. Een collecte daarvoor bracht ongeveer ƒ 25, -- op.
Viering van ons 25-jarig jubileum (14 juli 1946 red.)- Des morgens om 08.00 uur werd door onzen Geestelijk Adviseur Kapelaan Slootmaekers de H. Mis opgedragen in de Sint-Laurentiuskerk, welke door alle leden op gereserveerde plaatsen werd bijgewoond. Onder deze H. Mis, direct na de preek, gezamenlijk H. Communie van alle leden, terwijl na de H. Mis gezamenlijk het Gebed met vollen aflaat werd gebeden. Hierna volgde een gezamenlijk ontbijt in de K.J.M.zaal. Deze zaal was intusschen feestelijk ingericht door eenige leden van onze zustervereniging St.-Liduina, onder leiding van hun voorzitter Mejuffrouw Beljaars, welke ons tevens hun gelukwenschen aanboden met ons jubileum.
'Ik ga er mee door”, riep de heer Klemans uit en spullen werden ‘geritseld’…
In aansluiting van het ontbijt hield de voorzitter een toespraak, waarin hij hulde bracht aan de toewijding van de heer Klemans, welke zich had gehecht aan de jongens en deze aan hem. Namens onze vereniging bood hij den heer Klemans, bij zijn 25-jarig jubileum als leraar onzer vereeniging, een fraai boekwerk in twee banden aan, waarin voorin in sierlijk handschrift een oorkonde is aangebracht. Vervolgens richtte hij zich meer speciaal tot den heer T. van de Broek, welke 25 jaar lid der vereeniging is en bood dezen als herinnering een vulpenhouder aan.
Tot slot richtte hij zich tot den Geestelijk Adviseur onzer jubileerende vereeniging en bood dezen als herinnering hieraan een plaquette aan van St.-Christophorus. De heer Klemans, welke zichtbaar onder den indruk was, dankte in warme woorden voor de hem gebrachte hulde en herdacht tevens den oud-voorzitter den heer P. van der Heyden en verschillende oud-leden. Verder deelde hij mede, dat hij eigenlijk van plan was geweest na dit jubileum zijn functie neer te leggen, 'maar' riep hij uit 'ik ga er mee door', hetgeen vooral bij de oudste groep een 'hoera' uitlokte. Zoetjesaan werd het nu tijd om naar huis te gaan. De prettige morgen werd met een kort gebed besloten.
Van de Reijt zorgen voor worst en bloem, de Kapelaan voor 1 pond boter…
Bespreking feestavond. Hieraan zullen circa 45 personen deelnemen, op Zaterdag 19 October 1946 om 's avonds 7 uur in het K.J.M.-zaaltje (3). Kapelaan Slootmaekers zal Mejuffrouw Beljaars vragen om met eenige meisjes de verzorging van de koffietafel op zich te nemen. Wat het worstebrood betreft zal de heer Van de Reijt zorgen voor 15 pond worst en 15 pond bloem, de Kapelaan voor 1 pond boter. Th. v.d. Broek zorgt voor koffie en suiker (4). Anton Brouwers zal zorgen dat om ongeveer 11 uur patates frites met doperwtjes worden gebracht.
De muzikale leiding van het geheel heeft Tilly Oomen in handen. A. v.d. Reijt verloochent zijn vak niet en levert bier en limonades (5). De heer Klemans kan zorgen voor 50 cigaretten. A. v.d. Reijt zal nog proberen cigaretten bij te koopen. De regeling van enkele spelen voor de jongeren is in handen van A. Brouwers, T. Oomen en H. Michielsen. Hiervoor zijn momenteel zeven prijzen beschikbaar. Daar verder niets aan de orde was, werd met gebed gesloten.
Feestavond 25-jarig jubileum op Zaterdag 17 October 1946 in het K.J.M. zaaltje- Vanzelfsprekend was over de opkomst niet te klagen. Terwijl het zaaltje met de feestelijk getooide tafels in carrévorm al direct een gezellige sfeer naar voren riep, welke nog werd opgevoerd toen eenmaal een begin was gemaakt met het festijn: worstebrood. Na opening met gebed werd een inleidingswoord gehouden door den voorzitter, hetwelk hij, zoals hij zelf ook zei, niet te lang maakte, om de magen niet te lang op de proef te stellen.
Nu en dan ging de cigarettendoos rond, er werd gretig gebruik van gemaakt…
Door Mejuffrouw Beljaars en helpsters werd op keurige wijze de bediening aan tafel waargenomen en overeenkomstig het spreekwoord van de muizende katjes verliep het eerste gedeelte zeer vreed(t)zaam. De heer P. Brouwers, welke ook aanwezig was, kon al spoedig niet blijven zitten en verscheen al ras voor het voetlicht om de lachspieren aan een krachtproef te onderwerpen. Hetwelk hem dan ook heel goed gelukte, zelfs meerdere malen die avond. Inmiddels was ook het orkest van Tilly Oomen's gramafoon haar werkzaamheden aangevangen.
Intusschen ging de cigarettendoos nu en dan rond, waarvan een gretig gebruik werd gemaakt. In den loop van den avond werd het woord gevraagd door den heer Romein, welke namens alle jongens nogmaals onze jubilarissen, de heren Klemans en Van de Broek, huldigde en hij bood beiden een cadeau aan alsmede een groote fruitmand voor hun echtgenotes. Voorzitter, de heer Schlooz, welke de oude archieven had doorgesnuffeld, gaf in zangvorm op geestige wijze, een overzicht van diverse gebeurtenissen uit het 25-jarig leven onzer vereeniging, waarvan het refrein meestal uitbundig werd meegezongen.
Het zou nog jaren duren voordat alle problemen achter de rug waren…
Na de finale, n.l. patates frites met doperwtjes, nam de Geestelijk Adviseur Kapelaan Slootmaekers het woord. Hij dankte hierin allen die op eenigerlei wijze aan het welslagen van dezen avond hadden meegewerkt en spoorde de aanwezige leden aan tot ijver en trouw aan hun vereeniging. Na een kort gebed waren we hiermede gekomen aan het einde van een welgeslaagde feestavond en togen allen voldaan huistoe. Tot zover de oude archieven, die een duidelijk beeld geven van het na de Tweede Wereldoorlog weer uit het dal klimmen van de gymnastiekvereniging St.-Christophorus Ginneken.
Het zou echter nog jaren duren voordat alle problemen, zeg maar de naweeën van de Tweede Wereldoorlog, achter de rug waren. 'IJzerpunten' waren nodig voor het aanschaffen van materiaal voor een nieuwe rekstok. Ook 'Textielpunten' voor het weer aanschaffen van nieuwe uniformen voor de leden. Voor wat betreft de naam ‘Sint-Christophorus’ kwam de vereniging jaren later flink in de knoei. Zonder blikken of blozen kwam er uit Rome het bericht dat Sint-Christophorus nooit had bestaan. De vereniging had daarop vooruitlopend alvast de aanduiding 'Sint' in de naam weggelaten.
Dat zou hetzelfde zijn als Ajax in Rotterdam ook leden zou gaan werven…
Toen het dorp Ginneken in de jaren zeventig flink vergrijsde, bleek dat de nog steeds R.K. Gymnastiekvereniging Christophorus niet langer levensvatbaar was. Redding was mogelijk geweest als men op het gebied van de ledenwerving de blik had verruimd en zich mede op Breda zou hebben geconcentreerd. Maar dat zou toen hetzelfde zijn geweest als Ajax in Rotterdam leden zou gaan werven. Daar voelde dus niemand iets voor. In het jaar 1977 werd de Gymnastiekvereniging Christophorus Ginneken opgeheven. Dat was drie jaar vóór het vijftigjarig bestaan. De Tweede Wereldoorlog lag toen al weer ver achter ons en speelde geen rol meer in het dagelijkse leven. Wim Siegmund.
De verklarende voetnoten:
(1)Geen inventarislijst- In de oorlog stelde de bezetter verplicht dat verenigingen zich aansloten bij de 'Cultuurkamer'. Een mogelijkheid om controle uit te oefenen. St.-Christophorus weigerde dit, evenals de meeste andere verenigingen. De enige mogelijkheid die overbleef was de vereniging te ontbinden en betere tijden af te wachten. De ledenlijsten werden uit veiligheidsoverwegingen vernietigd. Materiaal als turntoestellen werd zo mogelijk bij de leden thuis opgeslagen. Hiervan was evenmin een lijst.
(2)Revue- Vóór de Tweede Wereldoorlog stonden de jaarlijkse uitvoeringen van St.-Christophorus vooral bekend om de stukjes revue die tussen het turnen ten tonele werden gevoerd. Dit gebeurde door eigen leden. Om een paar bekende namen uit die tijd te noemen: Heintje Staal, Piet Brouwers, Hein Veltman en Willem Huijben. De twee uitvoeringen in het Patronaat aan de Viandenlaan, waren (mede hierdoor) al weken van tevoren uitverkocht. St.-Christophorus had vóór de Tweede Wereldoorlog ook een atletiek afdeling. Die is na de oorlog niet meer geactiveerd.
(3)K.J.M.-zaaltje(Katholieke Jonge Meisjes) - Dit zaaltje bestaat nog en maakt deel uit van het voormalige klooster Sint-Frans, gelegen naast de Laurentiuskerk aan de Ginnekenweg. Het zaaltje wordt ook nu nog voor verenigingsdoeleinden gebruikt. Eigenaar Koos zet zich in om deze unieke gelegenheid voor Ginneken in stand te houden.
(4)Worst, bloem, suiker, boter, sigaretten- allemaal zaken die nog lang na de oorlog gedistribueerd waren, dus nog 'op de bon'. Voor het jubileum moest er dus iets 'geritseld’ worden bij een boer of een bekende welwillende middenstander. Het ‘ritselen’ werden onder de bestuursleden verdeeld naar gelang men connecties had.
(5)Bier en limonades- Heel lang heeft in de Raadhuisstraat 25 (hoek Bavelselaan) een korenmolen gestaan, annex bierbrouwerij. Sinds mensenheugenis behoorde een en ander aan de familie Van de Reijt die, als er Ginnekense verenigingen een beroep op hen deed, vrijwel altijd behulpzaam was.
.jpg)
2. Ook vóór de Tweede Wereldoorlog trokken de leden van de Ginnekense Gymnastiekvereniging Sint-Christophorus er regelmatig op uit om in een andere plaats een sportieve strijd aan te binden. Hier met een bus van de firma Hurks op de achtergrond voor de Laurentiuskerk.
3. Direct na de Tweede Wereldoorlog moest de Jongens en Heren Gymnastiekvereniging Sint-Christophorus in het Ginneken weer vanaf de grond worden opgebouwd. Op de foto de herengroep met voor de oudere Ginnekenaren veel bekenden.
4. Het vijfentwintig jarig bestaan in oktober 1946 van de Ginnekense Gymnastiekvereniging St.-Christophorus werd in de KJM-zaal aan de Ginnekenweg uitbundige gevierd met een uitvoering voor genodigden en een feestje voor de leden.
5. Ook Wim Siegmund werd net als veel jongens in het Ginneken in 1945 lid Sint-Christophorus. Hij bracht het jaren later tot ‘keurturner’. De foto werd gemaakt door fotograaf Hans Chabot tijdens een interland Nederland tegen België voor Dagblad De Stem.